De rol van drie deelfietssystemen in de modal shift

Het gebruik van deelfietssystemen heeft impact op de modaliteitsverdeling van auto, fiets, ov en actieve vervoerswijzen. Meer deelfietsgebruik kan dus de kwaliteit van het stedelijk milieu verbeteren, door reductie van het verkeerslawaai, minder congestie en verbeterd fysiek welzijn. Tenzij het deelfietsgebruik ten koste gaat van actieve vervoerswijzen en de eigen fiets. Reden voor een uitgebreide studie naar persoonskenmerken en keuzefactoren bij gebruikers van: Swapfiets (lease), OV-fiets (stationsgebonden) en Mobike (free flow/dockless). 

Meer begrip van de modal-shiftveranderingen in reactie op het delen van fietsen, kan beleidsmakers en deelfietsleveranciers zinvolle informatie bieden om hun service te verbeteren. Deze studie richtte zich op 565 gebruikers van drie deelfietssystemen in Delft en niet-deelfietsgebruikers. Voor het onderzoek is een online survey uitgestuurd via verschillende (social)mediakanalen. Het is aangevuld met twintig enquêteurs die gerichte doelgroepen opzochten. Het onderzoek vond plaats van 10 juni tot en met 5 juli.

Persoonlijke kenmerken
Een greep uit de reeks van persoonlijke kenmerken van de deelfietsgebruikers. In termen van leeftijd, geslacht, maandelijks (bruto) inkomen, opleiding en werkgelegenheidsstatus vertoonde de steekproef consistentie tussen niet-deelfietsende gebruikers en deelfietsgebruikers. Wat het bezit van een eigen voertuig betreft, heeft de OV-fietsgroep het hoogste aandeel particuliere fietsen (98 procent) en hebben niet- fietsendelende gebruikers het hoogste aandeel autobezit (26 procent). Een ander duidelijk verschil bestond in reiskostenvergoeding. Zo hebben de meeste OV-Fietsgebruikers (75 procent) zo’n vergoeding, terwijl 54 procent van de Mobike-gebruikers geen reiskostenvergoeding heeft. Daarnaast hebben Swapfiets-gebruikers weer een veel hoger percentage studentenkorting (44 procent). Ook ligt de leeftijd van Swapfiets- en Mobike-gebruikers (veel internationale studenten) gemiddeld lager dan die van OV-fietsgebruikers (vooral werkenden).

Motivatie

Als het gaat om de motivatie voor de keuze voor een van de drie deelfietssystemen komen onder meer de volgende verschillen aan het licht. Interessant is dat ‘minder inspanning dan wandelen’ voorkomt in de top drie motivaties door de drie deelfietsdeelnemers, wat aangeeft dat de deelfiets populair is om te wandelen te vervangen. Andere belangrijke motivaties zijn: “Geen vaste haal en breng-locaties” en “Het gemak van de app en betaalmethode” voor Mobike leden, “Tijd besparen” en “Goede kwaliteit van de fietsen” voor de OV-fiets leden en "Minder zorgen over diefstal en beschadiging" en "Goede kwaliteit van de fiets" voor Swapfiets-gebruikers.

Modal shift
Voor wat betreft de modal shift zijn er interessante verschuivingen: Swapfiets concurreert vooral met de gewone fiets, waar OV-fiets en Mobike vooral met de bus en wandelen concurreren. Per saldo lijkt het ov-gebruik te zijn toegenomen (trein+fietsketen) ten koste van de auto.

Handvatten

De resultaten zijn vervolgens vertaald naar praktische handvatten voor het aanmoedigen van forenzen om deelfietssystemen te gebruiken. Een greep:

(1) "Goede kwaliteit van fietsen " wordt gezien als een modal shift-motivatie voor OV-fiets en Swapfiets-forenzen, maar niet voor Mobike. Dit indiceert dat de kwaliteit van de Mobike-fietsen moet worden verbeterd.

 ( 2 ) Mobike-gebruikers blijken bij treinstations in het nadeel te zijn, omdat zij in tegenstelling tot OV-fiets en Swapfiets in Delft niet in de ondergrondse stallingen kunnen parkeren, dicht bij de treinen. Bij een gelijke marktpositie als het gaat om fietsparkeren bij treinstations, zouden Mobike-gebruikers kunnen zorgen voor een betere integratie van deze deelfiets met het openbaar vervoer.
 

Maximale maatschappelijke waarde

Deelfietsen en andere nieuwe deelmodaliteiten, zoals stepjes, lijken niet meer te stoppen. Om de maximale maatschappelijke waarde te krijgen is het van groot belang om te begrijpen en te kunnen voorspellen wat de brede effecten zijn. Uit dit onderzoek blijkt dat de drie typen deelfietssystemen grotendeels hun eigen markt hebben. Verder is te zien dat met name OV-fiets en Mobike de OV+fiets-combinatie versterken en een modal shift vanuit de auto lijken te faciliteren. Dit gaat echter ook gepaard met afname in lopen en busgebruik.

Meer lezen
Lees hier het integrale artikel en bekijk hier de presentatie 'Understanding the Modal Shift in Response to Bike-sharing Systems in the City of Delft'.

 
Auteur: Xinwei Ma, Yufei Yuan, Niels Van Oort, Serge Hoogendoorn, Smart Public Transport Lab en Active Modes Lab, TU Delft