Benchmarking van verkeersveiligheid

vrijdag 31 maart 2017
timer 4 min
Op veel beleidsterreinen maken decentrale overheden gebruik van benchmarks. Maar nog nauwelijks op het gebied van verkeersveiligheid. SWOV ontwikkelde een methode voor een gemeentelijke benchmark voor verkeersveiligheid en voerde een eerste pilot uit met negen gemeenten.  

Bij decentrale overheden zoals gemeenten bestaat een groeiende behoefte aan methoden om beleid te kunnen evalueren en verantwoorden en om effectieve maatregelen kostenefficiënt uit te voeren. Eén van deze methoden is benchmarking. Dit wordt bij gemeenten op allerlei terreinen toegepast, maar nog weinig op het terrein van de verkeersveiligheid.

Oorsprong benchmark

Benchmarking komt van oorsprong uit de bedrijfskunde en is verder ontwikkeld binnen de bestuurskunde. De methode geeft bedrijven en overheden inzicht in hun prestaties en maakt het mogelijk om verantwoording af te leggen aan de samenleving of aan een financier. Dat gebeurt door het vergelijken van eigen prestaties, processen of strategieën met die van andere spelers binnen of buiten de organisatie. Met de resultaten kunnen organisaties van elkaar leren en identificeren op welke onderdelen zij hun werkwijze kunnen aanpassen om zich te verbeteren.

Verkeersveiligheid is een van de onderwerpen waar een benchmark goed zou kunnen werken. Veel provincies en gemeenten zitten met hetzelfde vraagstuk, namelijk: hoe voeren we zo effectief en efficiënt mogelijk een goed verkeersveiligheidsbeleid?

Over benchmarking is tot nog toe vooral in internationaal of wetenschappelijk verband nagedacht. Daarin ging de aandacht vooral uit naar ongevalscijfers, ongevalsoorzaken en de juiste verbanden met indicatoren als snelheid en de kwaliteit van de infrastructuur.

Voor gemeenten speelt echter ook het omgaan met de vele betrokken actoren een grote rol. SWOV ontwikkelde daarom een gemeentelijke benchmark die ook rekening houdt met de proceskant van verkeersveiligheid. De theoretische onderbouwing hiervan is in december 2016 gepubliceerd in Tijdschrift Vervoerswetenschap

Benchmark voor gemeenten

Een benchmark begint met het bepalen wat gemeenten willen leren van het benchmarken. Daarna wordt een team van vergelijkbare gemeenten samengesteld en kiest het team een concreet thema, zoals fietsveiligheid, en bijbehorende indicatoren, zoals fietsinfrastructuur en fietsverlichting. Vervolgens verzamelen onderzoekers en de gemeenten zelf de benodigde data en kunnen de teams van gemeenten samen de resultaten bekijken: wie scoort hoog op welke indicatoren en hoe kunnen de achterliggende ‘best practices’ andere gemeenten helpen zich te verbeteren?

De inhoudelijke kenmerken van een verkeersveiligheidsbenchmark sluiten aan bij de vier elementevan de beleidscyclus: input, throughput, output en outcome. Onder input vallen randvoorwaarden en gangbare beleidsmethoden, throughput vertaalt de wijze van besluitvorming en beleidsstrategie, output de geïmplementeerde maatregelen en uitgevoerde acties en outcome de intermediaire en finale effecten hiervan. Figuur 1 laat zien welke indicatoren voor de vier elementen van de beleidscyclus in de eerste gemeentelijke verkeersveiligheidsbenchmark zijn bekeken.

Pilot

Afgelopen twee jaar heeft SWOV met negen gemeenten een pilot ‘gemeentelijke verkeersveiligheidsbenchmark’ uitgevoerd. De gemeenten, de vier grote steden en vijf gemeenten met fietsbeleid hoog in het vaandel, hebben in twee groepen zelf data verzameld voor de benchmark en ervaringen en ‘best practices’ gedeeld naar aanleiding van de resultaten. Uit deze pilots bleek dat gemeenten deze contacten op prijs stelden, maar ook dat ze het lastig vonden om data te verzamelen. Met name data die wetenschappelijk gezien het meest ‘hard’ zijn, zoals gegevens over de weginfrastructuur, alcohol in het verkeer, fietsverlichting en snelheid. Ook de vertaling van de indicatoren behoeft meer aandacht. Het was voor de gemeenten niet meteen duidelijk hoe zij in hun dagelijks werk de gegevens uit het benchmark konden gebruiken.

SWOV bekeek daarom benchmarks in andere beleidsterreinen om na te gaan wanneer deze succesvol waren. Benchmarks met veel deelnemers en die ook al enige tijd bestonden, bleken allemaal opgericht of ondersteund door gemeenten of een gemeentelijke belangengroepering en de meesten gebruiken reeds bestaande databronnen voor hun benchmark. Daarbij vergeleken de benchmarks vooral implementatietaken van de overheid zoals vuilophaaldiensten, riolering of het aantal mensen in de bijstand, en richten ze zich sterk op mogelijkheden tot kostenreductie. Op het gebied van verkeersveiligheid bestaan er echter geen gemeentelijke belangengroeperingen en zijn er weinig direct beschikbare databronnen. Daarnaast is verkeersveiligheid slechts ten dele een implementatietaak en ook kostenreductie speelt maar een beperkte rol. Verkeersveiligheid is daarmee geen ideaal onderwerp voor een benchmark.

Toekomst

Op basis van bovenstaande lessen zal SWOV de komende jaren de gemeentelijke verkeersveiligheidsbenchmark verder ontwikkelen. Daarbij richt SWOV zich dan meer op bestaande databronnen en kijkt creatiever waar die te vinden zijn, bijvoorbeeld met hulp van belangenorganisaties in verkeersveiligheidsland. Daarbij blijft SWOV in nauw contact met gemeenten en andere overheidsorganisaties en legt meer nadruk op de toepassing van de benchmarkresultaten in het dagelijks werk van verkeersveiligheidsdeskundigen.

Gemeenten die geïnteresseerd zijn in deze benchmark, kunnen contact opnemen met charlotte.bax@swov.nl.

SWOV-Benchmarking

 
Auteur: Charlotte Bax en Letty Aarts, SWOV

Afgelopen twee jaar heeft SWOV met negen gemeenten een pilot ‘gemeentelijke verkeersveiligheidsbenchmark’ uitgevoerd

mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.