Benchmark gezonde steden

vrijdag 6 april 2018
timer 4 min
Een Brede Coalitie van Natuur & Milieu, Milieudefensie, Fietsersbond, Longfonds, Wandelnet, Rover en Mens en Straat, wil graag dat de nieuwe coalities die in gemeenten gevormd gaan worden, zich meer inzetten voor actieve, gezonde, duurzame mobiliteit. Dan is het handig als zij een benchmark hebben om te zien waar ze nu staan, en waarmee ze vooruitgang kunnen monitoren. CE Delft ontwikkelde voor de Brede Coalitie een benchmark voor 30 steden.

Meer actieve, gezonde, duurzame mobiliteit (fietsen, lopen, in combinatie met openbaar vervoer) levert een positief effect op voor een scala aan maatschappelijke waarden. Denk aan duurzaamheid, klimaatverandering, luchtkwaliteit, gezondheid, vermindering geluidsoverlast, veiligheid, betere kwaliteit van de openbare ruimte, betere bereikbaarheid of hogere belevingswaarde van de stad.

Om de Nederlandse steden bereikbaar, leefbaar, veilig en gezond te houden is een focus op actieve, gezonde, duurzame mobiliteit dan ook belangrijk. Er is bijvoorbeeld al veel bekend over de schade van CO2, NOx en fijnstof in steden, hoewel maar weinig mensen zich realiseren dat de uitstoot van NOx en fijnstof ons gemiddeld een jaar van ons leven kost. Ook over de schade van verkeerslawaai weten velen maar weinig. Het gaat dan om stress of slapeloze nachten, een hoge bloeddruk en hart- en vaataandoeningen. Dus waar de auto’s de hoek om gillen (Tol Hansse in Big City) is niet alleen maar verstoring, maar ook echt schade.

De initiatiefnemers en de steden

Hoe vertalen deze gevaren zich naar gemeenten? Welke gemeente levert meer gevaar voor de gezondheid op en welke gemeente scoort hoog als het gaat om schone mobiliteit? Om daar inzicht in te krijgen, gaf de ‘Brede Coalitie’ eind november 2017 aan CE Delft de opdracht om hiervoor een benchmark te ontwikkelen en uit te voeren voor 30 steden (zie kader).

Opzet benchmark

Doel van de benchmark is het creëren van vergelijkingsmateriaal voor duurzame, actieve en gezonde mobiliteit, die enerzijds de toestand van een gemeente op dit gebied weergeeft en anderzijds handvatten biedt aan gemeenten voor een beter beleid en meer voorzieningen. Het schema op pagina 15 geeft aan welke indicatoren zijn meegenomen en op welke wijze die met de andere indicatoren samenhangen.

Drie totaalscores zijn berekend: één over het totaal aan voorzieningen en beleid in een gemeente (bestaande uit de indicatoren voor wandelen, fietsen, openbaar vervoer en schoner en efficiënter autogebruik), één over de vervoerwijzekeuze (het aandeel niet-autoverplaatsingen in een gemeente) en één voor de effecten van het verkeer op de omgeving (uitgedrukt in de zogenaamde ‘milieuprijzen’ van deze verkeerseffecten).

Resultaten

In het algemeen valt op dat de grote steden goed scoren op het gehele spectrum van actieve, gezonde, duurzame mobiliteit. Meer dan middelgrote steden hebben zij de capaciteit om alle terreinen te bestrijken. Middelgrote steden scoren veelal goed op een enkel gebied.

Top-3

Amsterdam scoort het hoogst op twee van de drie indicatoren, zowel op voorzieningen en beleid als op vervoerwijzekeuze. Verder doet Amsterdam het erg goed op het gebied van fietsen, openbaar vervoer en het stimuleren van schone auto’s en stadslogistiek. Maar het is anderzijds de stad met verreweg de meeste mensen die aan veel verkeerslawaai worden blootgesteld.

Utrecht scoort hoog op het gebied van voorzieningen en beleid en op het aandeel niet-autoverplaatsingen is het met 68 procent nauwelijks lager dan de top-3 in deze categorie. Alleen op het gebied van de effecten van verkeer op de omgeving scoort Utrecht lager dan gemiddeld (met een 100 euro hogere milieuprijs per inwoner dan Almere). Met name op verkeersveiligheid doet Utrecht het relatief slecht.

Almere heeft het minste last van het verkeer. Er is met name weinig verkeerslawaai. Slechts 3 procent van de inwoners wordt blootgesteld aan meer dan 61 dB. Ook als het gaat om verkeersveiligheid scoort Almere goed. Op de andere indicatoren scoort Almere minder hoog. Zo is in Almere bijvoorbeeld het aandeel verplaatsingen per auto twee keer zo hoog (50 procent) als in Amsterdam.

Rapportage per gemeente

Per gemeente is een rapportage gemaakt met de resultaten en aanbevelingen voor aanvullingen op het beleid en voorzieningen. Met deze aanbevelingen kunnen gemeenten hun aanpak van actieve, gezonde, duurzame mobiliteit verder versterken.

Meer indicatoren nodig

Met name op het gebied van beleid zouden we meer indicatoren willen verzamelen. Bijvoorbeeld over het gemeentelijk parkeerbeleid, het ontmoedigen van korte ritten per auto of de aanpak van evenementenverkeer. Hiervoor is een uitgebreide inventarisatie bij gemeenten nodig en daarvoor ontbrak de tijd. Met name de indicator stadslogistiek ontbreekt nog. Dat is jammer, want hier is voor gemeenten veel te winnen. De verschillen in aandacht en energie per gemeente zijn groot. 

 

Benchmark herhalen

Het lijkt zinvol om deze benchmark elke twee jaar te herhalen als midterm en endterm review van de prestaties van een college. Nieuwe indicatoren kunnen we dan ook met terugwerkende kracht voor een nog completer beeld zorgen. Ook een uitbreiding met meer gemeenten behoort tot de mogelijkheden.

het rapport van CE Delft

 
Auteur: Hans Voerknecht, CE Delft

Amsterdam doet het goed op het gebied van fietsen, openbaar vervoer en het stimuleren van schone auto’s en stadslogistiek.

mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.