Voorkom het Grote Vastlopen

woensdag 17 oktober 2018
timer 4 min

Het verkeer in stedelijke regio’s loopt vast. De ringwegen raken vol, in de spits barst het openbaar vervoer uit zijn voegen en de fietsfiles vormen geen zijn uitzondering meer. Tot 2030 moeten er in diezelfde stadregio’s nog zo n 800.000 woningen bijkomen. Het verkeersinfarct dreigt, maar concrete, haalbare plannen die ook nog te betalen zijn, ontbreken. Hoogste tijd om deze impasse te doorbreken.  

‘Als de woningbehoefte wordt gerealiseerd zonder goede vervoersoplossingen, worden de grenzen verder overschreden. 80 procent van onze verplaatsingen vindt nanelijk plaats binnen 15 km’, zo stelt het kabinet in de eerder deze maand verschenen voorloper van de Nationale Omgevingsvisie.

Rekening

Om het Grote Vastlopen te voorkomen moet vooral de capaciteit van het openbaar vervoer worden uitgebreid. Gemeente- en provinciebestuurders en openbaarvervoerbedrijven lanceren daarvoor ambitieuze plannen, met een investeringsvolume van meer dan 10 miljard euro. De rekening dropt men bij de rijksoverheid. De regering geeft echter niet thuis: tot 2030 is al het geld in het Infrastructuurfonds al aan projecten toegekend. De impasse leek daarmee compleet.


Kazan

Maar in het voorjaar kwam het manna uit de hemel: ‘alternatieve financiering door pensioenfondsen’. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven had net zo goed de illusionist Hans Kazan kunnen inhuren. Inschakeling van pensioenfondsen heeft alleen zin als het om financieel rendabele investeringen gaat. En dat is infrastructuur niet. Pensioenfondsen willen best lenen, maar de rente en aflossing komen dan voor rekening van de belastingbetaler. Per saldo betaalt de belastingbetaler meer.  

Benut

Hoe kunnen we de impasse echt doorbreken? Dat begint met het realistischer maken van plannen. Daarmee kan men investeringsvolume terugbrengen met ruim 20 procent, tot 8 miljard euro. Kijk dus niet kwijlend naar de grootste en meeslepende megaprojecten van Parijs en Londen, maar benut de kracht van ons eigen mobiliteitssysteem.

Bouw woningen op plekken waar de treinen nog niet vol zitten. Kijk niet alleen naar rail, maar ook naar vrije busbanen met hoogfrequent rijdende elektrische bussen. Dat is flexibeler, fijnmaziger en tien keer goedkoper dan rail. De NS geeft voorrang aan het - excellente - intercitynet, terwijl korte-afstandverbindingen rond de steden er bekaaid afkomen. Stop die achterstelling. Maak meer knooppunten met comfortabele overstapmogelijkheden van auto naar openbaar vervoer en (elektrische) fiets.

Nieuwe woningen en bedrijven in de buurt van nieuwe en verbeterde openbaarvervoerverbindingen hebben minder parkeerplaatsen nodig. De besparing die dat met zich meebrengt, kan grotendeels worden ingezet ter verbetering van het openbaar vervoer of, breder gezegd voor ‘innovatieve mobiliteitsconcepten’ zoals dat in de beleidsChinees heet.

Grof geschat zou dat over een reeks van jaren een miljard euro kunnen opleveren. Met de kanttekening dat een economische crisis de opbrengt vermindert. Gemeenten en provincies zullen zelf financieel ook meer moeten uitrukken dan tot nu toe het geval is; een kwestie van prioriteitstelling. Een gezamenlijke bijdrage van 4 miljard aan de investeringspot lijkt realistisch.      

Voor de rijksoverheid rest dan een bijdrage van 3 miljard. Met een dergelijk aanbod kan de Haagde politiek eigenlijk niet meer afzijdig blijven. En mocht dat toch zo zijn, dan kan men in de volgende kabinetsperiode gelijk spijkers met koppen slaan.

Nep-financiering

De vereniging van openbaarvervoerreizigers Rover deed onlangs voor de Metropoolregio Amsterdam voorstellen met een vergelijkbare aanpak. Op dat plan valt het nodige aan te merken, maar het saillante is dat Rover als enige club in het mobiliteitswereldje beseft dat je de vervoer-impasse op een andere manier moet doorbreken dan met het afvuren van dure plannen, het droppen van de rekening bij een ander of het bedenken van nep-financiering.

Maatschappelijk onaanvaardbaar

Als we de doorlooptijd van tekentafel naar realisatie van openbaarvoerprojecten in ogenschouw nemen  - tien jaar is topsnelheid - dan verdient het getreuzel op dit dossier zo langzamerhand de kwalificatie: maatschappelijk onaanvaardbaar.               
 

Deze blog is ook verschenen in de Volkskrant

Friso de Zeeuw, emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief