Is kilometerheffing invoeren een goed idee?

donderdag 22 november 2018
timer 4 min

Rekeningrijden staat weer volop in de spotlights. Vorige week deed RAI Vereniging een pleidooi voor rekeningrijden en Zondag met Lubach besteedde er ook aandacht aan. Maar is invoering verstandig? We vroegen het Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft.

"Het meest waarschijnlijke systeem van invoering zet de huidige motorrijtuigenbelasting (MRB) en eventueel een deel van de belasting op nieuwe auto’s (BPM) om in een heffing per kilometer. Daar zitten voor- en nadelen aan vast.

Filedruk verminderen
Het grote voordeel is dat de kilometerheffing, met name als de hoogte ervan afhangt van waar en wanneer mensen rijden, de filedruk flink kan verminderen, met – afhankelijk van de concrete wijze van invoering – zo’n 20 tot 50 procent. Geen enkele andere maatregel komt zelfs maar in de buurt, ook niet 20 miljard extra geld voor meer wegen (bovenop de toch al gevulde pijplijn voor de periode dot 2030), of gratis openbaar vervoer.

Afname autogebruik
Verder zal het autogebruik door de invoering van de kilometerheffing afnemen; dat kan wel 10 tot 15 procent bedragen, met voordelen voor verkeersveiligheid en milieu. En veel mensen vinden betalen per kilometer eerlijker dan per jaar: wie minder rijdt betaalt minder, wie meer rijdt betaalt meer.

Ook maakt de kilometerheffing het mogelijk om elektrische auto’s belasting te laten betalen voor gebruik. Die betalen immers geen heffing zoals die nu bestaat voor benzines en diesels.

Duur systeem
Maar er zijn ook grote nadelen, zo laat een studie van CPB en PBL uit 2015 zien. De invoering kost veel geld voor het systeem van technologie en betalen, al snel miljarden euro’s per jaar. En de hoogte van de kosten is behoorlijk onzeker, terwijl politici in het algemeen risicoavers zijn.

Minder mobiliteit
Een ander nadeel is dat mobiliteit ook ‘te duur’ kan worden. Mensen gaan dan minder kilometers maken, wat niet ‘optimaal’ is voor onze welvaart. Stel dat de heffing 1 euro per kilometer kost (wat geen serieus plan is), dan rijden we niet veel meer. Grote voordelen voor files, milieu en onveiligheid dus. Maar ten koste van autogebruik, dat ons juist ook veel voordelen brengt.

Welke prijs?
De kunst is om de ‘juiste’  prijs te laten betalen, maar ook weer niet te veel. En dan blijkt dat een systeem van betalen naar plaats en tijd beter scoort dan een systeem met alleen een vlakke heffing. Maar veel mensen vinden dat laatste systeem wel eerlijk en wenselijk en het eerste systeem niet.

Ik vermoed dat de kilometerheffing er alleen komt als die gefaseerd kan worden ingevoerd. Bijvoorbeeld door eerst de MRB om te zetten in een vlakke heffing. Want dat is eerlijk, vinden veel mensen immers. De technologie is dan relatief goedkoop.

Autogebruik kan dan in sommige gevallen overigens wel ‘te duur’ worden, wat welvaartsverlies oplevert. In latere stappen kan het tarief afhangen van milieu- en eventueel ook veiligheidskenmerken, en tenslotte van plaats en tijd.

Niet eenvoudig
Of invoering verstandig is, kan ik niet eenduidig beantwoorden. Ik zou zeggen: of doen, of accepteren dat de files voorlopig toenemen. Alternatieven zijn er niet echt.

Als we overgaan tot invoering, dan zou ik beginnen met het omzetten van de MRB in een vlakke heffing omdat veel mensen dat eerlijker vinden, zelfs al zou dat tot welvaartsverliezen leiden.

Eerlijkheid mag wat kosten
Het belastingsysteem voor loon en inkomsten kan ook veel eenvoudiger, maar we brengen nuances aan vanwege eerlijkheid. Eerlijkheid mag wat kosten. Burgers zien dan ook dat de overheid te vertrouwen is: de totale inkomsten voor de overheid blijven ongeveer gelijk, alleen komt het geld op een andere manier binnen.

Volgende kabinetten kunnen het systeem verder verfijnen, inclusief het maken van onderscheid naar plaats en tijd. Ik durf de stelling aan dat als we de MRB omzetten in  betalen per kilometer, na een aantal jaren nog maar een heel kleine minderheid terug wil naar het huidige systeem.

Daarom neig ik naar invoeren en later kijken of en hoe we het verder nuanceren, mede afhankelijk van politiek draagvlak en systeemkosten.

Het klinkt allemaal zo mooi, dat begrip "eerlijk" en "de gebruiker betaalt", maar als het puntje bij paaltje komt gaat het gewoon om knaken. De rest is een mooi omhulsel. Men wil km heffing om geen gedoe meer te hebben over de accijnsprijs van brandstoffen. Als die namelijk stijgt, krijg je meteen gedoe met tankstationhouders uit de grensstreek. Juist door deze factor zit er nu een rem op het omhoog gooien van de accijns. Met kmheffing is die rem er niet meer. Begrotingstekort? Links kabinet? Hop, het beruchte kwartje er zo bovenop. En wie pest je als eerste uit de auto? Diegenen die het nu al niet uit te ruim hebben. Als je"eerlijk" wil hebben moet je eens kijken naar de absurde belastingen in Nederland tov bijvoorbeeld Duitsland. Het gaat om knaken, niet om "eerlijk"
Heldere uitleg, ik begrijp alleen niet waarom je accijns zou moeten betalen over elektriciteit. Waarom moet dat gelijk aan brandstof rijders?

Waarom begint de overheid niet met afrekening van alle belastingen via de kilometer registratie. Net zoals dat met de elektriciteit en gas. Scheelt miljarden aan technologische infrastructuur en kan morgen ingevoerd worden. En start dan via de automobiel branche of security branche met track en tracé om achteraf op tijdstip, route en afstand te verrekenen.

Ik ben benieuwd naar uw visie
Wat een verschrikkelijk privacyhatend idee Wilfred! Het is als een oud bekend liedje, het is zoals Martijn zegt: 't gaat om de Pegels, niets meer niets minder. Knaken voor 'denhaag' daar gaat het om. Een "systeem" gaat niet een beetje meer heel erg gruwelijk duur worden, en ieder verschil nadeel 'klant'. Belastingdienst komt wel voor zichzelf op (Toeslagen-schandaal 2019) en Den Haag dekt hun rug tegen alle prijs (Stas Snel treedt niet af, kabinet zit nogsteeds)

Ik heb de volgende vragen:
1. Moeten de werkelijk gereden kilometers afgerekend worden of alleen die welke gemaakt zijn tussen twee poortjes.
Voorbeeld: Ik rijd naar de grens en die kilometers worden dan geregistreerd. Ik ga de grens over, verblijf daar enige tijd en rijd daar 10.000 km. Ik kom terug in Nederland. Ziet het systeem dan dat ik 10.000 km gereden heb en zo ja, dan is dat heel raar dat ik de Nederlandse overheid moet betalen voor kilometers die in een ander land gemaakt zijn. Hoe zit dat?
2. Ik rijd straks alleen B wegen. Zoiets als in Frankrijk de route national om de peage te ontwijken. Lukt dat straks?
3. En als ik na 20.000 km b wegen weer onder zo n tolpoort doorrijd, ziet dat systeem dat en krijg ik alsnog een flinke rekening?

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief