Hoe vergevingsgezind is het fietspad? Omdenken!

dinsdag 16 februari 2016
timer 6 min

Een ongeluk zit in een klein hoekje. Of in een lastig rafelig randje. Dat weet ik, omdat ik samen met het ministerie van Infrastructuur en Milieu, enkele provincies, gemeenten en de Fietsersbond nauw betrokken ben bij een groot onderzoek naar fietsveiligheid in Nederland.

In 2014 was maar liefst 60 procent van de 20.700 ernstige verkeersgewonden een fietser! Van die 12.420 pechvogels was ruim 80 procent slachtoffer van enkelvoudige fietsongevallen, dus zonder dat er iemand anders bij betrokken was. En in bijna de helft van alle gevallen was de gewonde fietser 54 jaar of ouder. Omdat deze cijfers alleen maar toenemen, willen we deze trend doorbreken. Het wordt dus hoog tijd om te kijken of onze fietspaden nog voldoen aan de huidige eisen én of we de verkeersveiligheid weer kunnen verbeteren. Nederland heeft hierin immers een positie hoog te houden.

Grossieren in ongevallen
Nederland grossiert in fietsen, maar grossieren we ook in fietsongevallen? Wereldwijd gezien zijn er niet veel landen waar de fietspaden zo veilig zijn als in Nederland. Maar tegelijkertijd zijn er ook maar weinig landen, waar zoveel gefietst wordt als in ons land. Ons land is een echt fietsland. Fietsen is hot: iedereen (van peuter tot 55-plusser) heeft een fiets. Niet alleen voor woon-werkverkeer of om naar school te fietsen, maar ook om leuke fietstochten te maken. Ons uitgebreide recreatieve fietsnetwerk leent zich daar uitstekend toe. Toch eist dat grote aantal fietsers zijn tol en de cijfers liegen er dus niet om.

Slachtofferaantallen zijn onacceptabel
Ik noemde het al even: ik maak deel uit van een initiatief (ministerie van Infrastructuur en Milieu, provincies Overijssel, Friesland, Utrecht, gemeenten, politie, Rijksuniversiteit Groningen, de Fietsersbond, advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV als penvoerder) dat onderzoek doet naar het gedrag van de (oudere) fietser in relatie tot de fietsinfrastructuur. Hoe gedragen ze zich tijdens het fietsen? In welke situaties komen ze in de problemen? En hoe kunnen we die gevaarlijke situaties zo veel mogelijk voorkomen? Hoe kan het dat er per jaar toch zoveel ongevallen plaatsvinden? En helaas ook met dodelijke afloop, want kwamen er in 2010 nog 162 fietsers om in het verkeer, in 2011 en 2014 waren dat er zelfs 200…

We fietsen vaker, verder en sneller
Fietsen was altijd al populair in ons land. Maar de ruime vrije tijd en de komst van de elektrische fiets (e-bike) in 2009 bieden ons de kans om vaker en vooral méér kilometers te fietsen. Dat gaat in het bijzonder op voor 55-plussers met hun snellere e-bikes, waarmee ze soms wel twee tot drie keer zo ver fietsen als daarvoor. Heel gezond en ontspannend natuurlijk en dat moeten ze vooral blijven doen, maar dat vergroot wel de drukte op de fietspaden. Kijk maar eens tijdens de spits of op een mooie zomerse dag hoeveel er gefietst wordt! Steeds meer mensen maken tegelijkertijd gebruik van ons fietsnetwerk.

Beter inzicht in gedrag van de fietser
Helaas laat het flinke aantal enkelvoudige fietsongevallen zien dat de kwaliteit van de infrastructuur niet is meegegroeid met het toegenomen en veranderde gebruik. Onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen en een onderzoek dat de Fietsersbond in het kader van dit project hield onder haar leden, boden ons veel inzicht in het gedrag van fietsers. Zo raken veel mensen onnodig in de problemen, omdat ze geen veilige positie op het fietspad innemen, door onoplettendheid in de zachte berm terechtkomen, tegen een paaltje aanfietsen of met hun trapper de trottoirband raken. En juist de 55-plussers zijn fysiek vaak kwetsbaarder. Hoog tijd dus om onze fietspaden beter in te richten voor deze groep gebruikers.

Omdenken: hoe goed ‘vergeeft’ het fietspad een foutje?
Wat wij ons afvroegen was: wat als je nu eens omdenkt? Hoe goed ‘vergeeft’ de infrastructuur van een fietspad een foutje van onze kant? Krijg je bijvoorbeeld de kans om weer terug op het fietspad te komen als je uitwijkt voor een plas op de weg, als we er een extra strook naast leggen? Houdt een duidelijke belijning de twee druk met elkaar kletsende vriendinnen en de tegemoetkomende fietsende oudere ‘op het rechte pad’? Voorkomen waarschuwende witte lijnen dat we tegen een fietspaaltje opbotsen? Met andere woorden: zijn vergevingsgezinde fietspaden de oplossing? Ik vind van wel!

Een fout moet te herstellen zijn
Om de veiligheid van fietsers te vergroten, zouden we ervoor moeten zorgen dat mensen minder snel fouten kunnen maken. En de fouten die tóch gemaakt worden, zouden niet onvermijdelijk moeten leiden tot een (letsel)ongeval. Een fietspad zou dus zó ingericht moeten worden, dat kleine fouten voorkomen of gecorrigeerd kunnen worden. De inrichting van de infrastructuur van het wegennet voor gemotoriseerd verkeer krijgt veel aandacht. Hoe mooi zou het zijn, als de beheerders van fietspaden het veilig inrichten van hun fietspadennet evenveel urgentie zouden geven in hun plannen? Dat zou een hoop gewonden en doden schelen.

Saskia Kluit overtuigd van urgentie 'vergevingsgezinde fietspaden'
Gelukkig is Saskia Kluit, directeur van de Fietsersbond, er net als ik, van overtuigd dat die urgentie gevoeld wordt. Ik spreek Saskia en haar collega’s vanwege ons onderzoek regelmatig en ook zij is groot voorstander van het realiseren van de zogeheten ‘vergevingsgezinde fietspaden’.

En ja, ook zij is een van die duizenden slachtoffers van een fietsongeval. Het ‘varkensruggetje’ waar zij tijdens een flinke sneeuwbui met haar fiets over uitgleed, was weinig vergevingsgezind en ze hield aan haar val een flinke hersenschudding over. Saskia ziet het bovendien als heel positief dat je met het inrichten van vergevingsgezinde fietspaden niet het hele fietsnetwerk op zijn kop hoeft te zetten.

Provincies en gemeenten voelen de urgentie van het veiliger maken van fietspaden en maken haast met het uitwerken van een fietsveiligheidsplan. Verder pakt de Fietsersbond verkeersveiligheid ook aan met fietslessen voor verschillende doelgroepen. Ook adviseren zij bijvoorbeeld strammer wordende senioren, die niet meer zo goed over hun schouder kunnen kijken, om een spiegel op het stuur te plaatsen.

Veilig fietsen voor jong én oud
Terwijl ik deze blog schrijf, zie ik vanuit mijn werkkamer mijn dochter samen met haar vriendinnetje opgewonden kletsend over haar nieuwe puppy op de fiets wegrijden. Moet ik me zorgen maken? Nee, dat heb ik leren loslaten. En omdat we onze fietspaden veiliger maken voor oudere fietsers, zullen ook de jongeren er net als alle andere wielrijders van meeprofiteren!

Voor meer informatie: www.vergevingsgezindefietspad.nl

 

De eindbijeenkomst van het project Het Vergevingsgezinde Fietspad is op 31 maart in het provinciehuis in Zwolle. In de aanloop daar naartoe zal ik u in een volgende blog een aantal voorbeelden van het pilotonderzoek laten zien.

 
Auteur: Peter Morsink

Peter Morsink, senior adviseur Mobiliteit en Verkeersveiligheid, RoyalHaskoningDHVDe eindbijeenkomst van het project 'Het Vergevingsgezinde Fietspad' is op 31 maart in het provinciehuis in Zwolle. In de aanloop daar naartoe zal ik u in een volgende blo...

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief