De file: wat is dat of wie zijn dat?

donderdag 21 december 2017
timer 5 min

De economie groeit flink, de brandstofprijzen zijn stabiel en de ruimtelijke spreiding en de verplaatsingsafstanden nemen toe onder druk van de prijsontwikkeling op de woningmarkt. Dat alles betekent dat het aantal files en de fileduur fors blijven toenemen. Dit leidt tot een toename van de verkeersonveiligheid, irritatie en economische schade. Een knappe minister die het hoofd koel houdt en niet met een actieprogramma komt.

en structurele oplossing lijkt niet mogelijk. Bovendien worden alle maatregelen (benutten, uitbreiden infrastructuur) weer teniet gedaan door de latente vraag, de mobiliteitsgroei en de toename van de ruimtelijke spreiding. In mijn twee vorige blogs heb ik al aangegeven dat rekeningrijden en de automatische auto niet tot een oplossing leiden. Maar betekent dit dan dat het bestrijden van files vechten tegen de bierkaai is en eigenlijk niet meer dan een werkgelegenheidsproject? Dat ligt er aan hoe je tegen een file aankijkt en wat je er mee doet. 

De file: dat zijn wij! 
De file bestaat al meer dan 50 jaar. De file is tot op heden vooral mathematisch benaderd en gemodelleerd. Het gaat dan vooral over volgtijden, snelheidsverschillen en de effecten van verstoringen in een instabiele toestand vertaald in mathematische formules. In de basis is de file echter mathematisch uiterst eenvoudig: de aanvoer is groter dan de capaciteit. Deze basiswet verandert niet. Door de mathematische benadering zijn de oplossingen ook vooral mathematisch van aard: vergroten van de capaciteit, verkleinen van de volgtijd en het vergroten van de homogeniteit. Het is echter nogal teleurstellend dat dit blijkbaar niet voldoende is, ook niet in combinatie met de benuttingsaanpak. Het vergroten van de capaciteit kan de mobiliteitsgroei en de latente vraag niet bijbenen. Het verkleinen van de volgtijden is nauwelijks nog mogelijk. De automatische auto gaat dit, in tegenstelling tot het voorgeschotelde beeld, niet oplossen maar eerder verergeren (zie blog in Verkeerskunde augustus 2017).

De mathematische benadering is te beperkt om het verschijnsel file op te lossen. De file is namelijk geen verzameling auto’s maar een verzameling mensen die een bepaalde mobiliteitskeuze hebben gemaakt: ze reizen van A naar B op tijdstip X via route Y en willen dat blijkbaar doen in hun eigen voertuig. Als de techniek van de auto verandert, zijn het nog steeds dezelfde mensen die mobiliteitskeuzes maken en nog steeds reizen in een (andere) auto. Immers, dat technisch staaltje van vernuft laat je toch niet zomaar thuis staan? 

Hoe zit de file in elkaar? 
De oplossing voor de file zit in twee sporen: 

  1. Het aanbieden van keuzemogelijkheden aan de automobilist: ‘gratis in de file’ of tegen extra betaling een hogere doorstroomkwaliteit. 

  2. Het aanbieden van alternatieve verplaatsingswijzen die concurrerend zijn met het autogebruik. 

Spoor 1 heb ik behandeld in mijn blog in Verkeerskunde van februari 2017. Blijft over het beantwoorden van de vraag over de concurrerende alternatieven. Hiervoor is een geheel andere analyse nodig dan tot op heden wordt uitgevoerd met de traditionele verkeersmodellen. We moeten de analyse verschuiven van een mathematische benadering (verhouding intensiteit/capaciteit) en een technische benadering (volgtijden verkleinen) naar vooral een analyse van het individuele reisgedrag. Het begint met het in beeld brengen van de verplaatsingen van de voertuigen die in de file staan. Big data maken het mogelijk om een real-time HB-matrix te produceren van het filetraject (routebomen). Dergelijke matrices geven inzicht in de werkelijke omvang van verschillende relaties. Tevens geven zij inzicht in de benodigde kwaliteit voor de alternatieven wat betreft reistijd en betrouwbaarheid. 

Dit is vervolgens de basis voor het in beeld brengen van de benodigde verbeteringen van de fietsverbindingen, de benodigde verbeteringen van het openbaar vervoer, het versterken van ketens en de inzet van MaaS. In combinatie met de omvang van de relaties kunnen de kosteneffectiviteit en de haalbaarheid van de verschillende opties worden beoordeeld. Daarnaast geeft het verplaatsingsgedrag van de filerijder houvast voor de inzet van marketing en communicatie. We kunnen de doelgroepen namelijk beter definiëren. Deze aanpak betekent vervolgens ook dat we inzicht krijgen in de omvang van de verplaatsingen per auto waar we (nog) geen alternatief voor bieden. Voor deze categorie blijven vervolgens wel een of meerdere van de volgende strategieën een optie: beïnvloeden van het tijdstip van reizen, het beïnvloeden van de routekeuze, het aanbieden van een doorstroomroute (tegen betaling) of niets doen. Niets doen is een optie als de betreffende file geen prioriteit heeft (op basis van een economische en maatschappelijke afweging) of slechts tot een verschuiving van de wachttijd leidt. 

De hier voorgestelde analysemethodiek en werkwijze leiden, op regionaal en stedelijk niveau, tot een afgewogen en samenhangende mobiliteitsagenda en het daarvan afgeleide mobiliteitsprogramma. De tijd is rijp om ons beter te verdiepen in het verplaatsingsgedrag van de filerijder. 

Ed Graumans

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief