Alles wat post-onderwijs is, krijgt te weinig aandacht

‘Op het gebied van Verkeer en Vervoer zijn we aan het afbouwen’, zegt Rob Gremmee, directeur PAO, Post Academisch Onderwijs in Delft. Een onderwijsorgaan, voortgekomen uit een samenwerking tussen TU Delft en KIVI en een visie: post academisch onderwijs zou voorzien in een structureel en actueel, hoog opgeleid vakgebied. In theorie zijn alle voorwaarden daarvoor ook nog steeds aanwezig, maar een reeks aan factoren veroorzaakt één cruciaal probleem: er komen te weinig cursisten.

Rob Gremmee over PAO anno 2015: ‘Naast de traditionele vertegenwoordigers van TU Delft en KIVI, denken meer organisaties in de programmaraad V&V mee over een actueel opleidingspakket dat aansluit bij de vraag uit de markt. Ook zitten we sinds kort op een prima locatie: op ‘de Bouwcampus’ in Delft. ‘Hier wordt gewerkt aan ‘vernieuwing van de bouw in de breedste zin van het woord’. En vervullen wij de rol van ‘verspreiden van nieuwe kennis en verbinden van partijen’. Onze docenten komen van oudsher uit de academische ‘inner circle’ en uit de advieswereld. De programmaraad probeert eventuele kennishiaten te signaleren en daarnaast luisteren we naar de adviezen uit de gebruikersraad. Op basis hiervan maken we cursussen die in theorie dus aansluiten op de behoefte in de praktijk.’ En toch, alles bij elkaar opgeteld: historie, organisatie, locatie, netwerk én een altijd goede waardering van cursisten, de PAO-cursussen Verkeer en Vervoer trekken te weinig deelnemers.

Gremmee: ‘Als voornaamste reden hiervoor, zie ik de grote bezuinigingen in overheidsland waardoor gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat maar mondjesmaat mensen op cursus sturen. Daarnaast is de hele gebiedsontwikkeling zowat stil komen te liggen, waardoor ook adviesbureaus minder werk en daardoor minder financieel vlees op de botten hebben. Verder zie je dat de advieswereld in elkaar is gevallen, gefuseerd, waardoor er meer intern kennis wordt gedeeld. Dat zie je ook bij Rijkswaterstaat. Daarnaast is er veel informatie op het web te vinden. Maar hoe moet je dat duiden? En is er bij overheden meer aandacht voor wat we noemen ‘soft skills’. Er is duidelijk minder aandacht voor vakontwikkeling van de medewerkers. De 5-daagse introductiecursus Verkeer en Vervoer, speciaal voor zij-instromers, is bijvoorbeeld al 3 jaar niet meer gegeven.’ Kortom, als belangrijkste trend in cursussen, noemt Gremmee:‘het niet volgen van cursussen’.

Gedrag, verkeersmodellen en de internationale markt
‘Een paar onderwerpen blijven overigens overeind, en daar focussen we nu op’, Zegt Gremmee. Toppers in het PAO-pakket zijn: de cursus gedrag onder leiding van verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen, verkeersmodellen, binnenvaart en de Road Safety cursus voor de internationale markt. Fred Wegman, emeritus hoogleraar Verkeersveiligheid en oud-directeur van de SWOV stond aan de wieg van dit ‘kennisexportproduct’. ‘Voor deze unieke cursus vliegen cursisten uit lage- en middeninkomenslanden naar Nederland om in 10 cursusdagen universele basiskennis en principes te leren over verkeersveiligheid op de weg. Daarnaast starten we met regionaal georganiseerde cursussen Verkeersveilgheid voor enkele specifieke opdrachtgevers. Dus kennis op maat, op incompany-basis.’

Wat zal de markt merken van het afbouwen van PAO-cursussen? Gremmee: ‘Er is een vorm van compensatie in een groeiend gratis aanbod van allerlei kortdurende sessies, georganiseerd door netwerkorganisaties of adviesbureaus. Die bijeenkomsten worden op een andere manier gefinancierd en cursisten nemen genoegen met de globale kennis die je er krijgt. Wij spelen hier wel op in door in het najaar met enkele korte bijeenkomsten te komen. Blijft over dat er weinig belangstelling is voor de diepte. Zelfs actuele cursussen, bijvoorbeeld over in-carsystemen, zitten met pijn en moeite één keer vol en dan tref je er hoofdzakelijk mensen die zelf aan dit onderwerp werken.

Gemeenten en advieswereld denken bij dit onderwerp kennelijk nog steeds: Wat moet ik ermee? Terwijl de mensen waarmee we werken midden in het onderzoek en aan de voorkant van de ontwikkeling zitten. Als we iets organiseren is het inhoudelijk ‘state of the art’. Onze ‘civiele techniek’ (ranking TU Delft CiTG) staat internationaal op de tweede plaats dus daar ligt het niet aan. Ook scoren we hoog met modellen. Internationaal is er dus veel erkenning, maar de alledaagse nationale praktijk is een ander verhaal.’

‘Dat neemt niet weg’, vervolgt Gremmee, ‘dat er nog steeds een grote behoefte is aan deskundigheid en visie. Er sterven immers nog steeds 570 mensen per jaar in het verkeer. En denk aan de complexe uitdagingen op het gebied van stations en knooppunten; de nieuwe flessenhals in de A4 bij Leiden. Ook de railkunde verwatert als er minder mogelijkheden zijn om post bij te scholen. Veel wordt natuurlijk opgevangen door het web, maar de echte diepgaande en gedeelde kennis verdwijnt. Neem parkeren. Daar geven we ook geen cursussen meer in, terwijl het een essentieel onderwerp is voor gemeenten. In grote gemeenten zit waarschijnlijk nog wel voldoende kennis over deze onderwerpen, maar bij kleinere gemeenten, lijkt me dit zorgelijk.’

In principe is het academische onderwijs en onderzoeksveld goed georganiseerd, concludeert Gremmee, ‘maar alles wat post is, krijgt naar mijn idee echt te weinig aandacht.’

Naast het domein Verkeer en Vervoer organiseert PAO cursussen (open inschrijving en incompany) op het brede terrein van civiele techniek, elektrotechniek, werktuigbouwkunde, procestechnologie en personal skills.

 
Auteur: Margriet Verhoog